Natuurmonumenten beschermt onze natuurgebieden én zorgt voor nieuwe natuur in ons land. Wandelen is natuurlijk altijd gezond, maar juist nu is het belangrijk om te genieten van al het moois dicht bij huis. Dit keer uitgelicht: een wandeling over de Brunssummerheide bij Heerlen.
De Brunssummerheide ligt in het prachtige uitgestrekte Zuid-Limburgse heuvellandschap vlak bij Heerlen. Het is daar heerlijk wandelen over de heide en door de bossen. Op sommige punten zie je in de verte vennen. Het glooiende gebied verrast je steeds weer. Na iedere heuvel kun je van een nieuw uitzicht genieten. Volg vanaf Restaurant Schrieversheide de paaltjes met lichtgroene band.
Route: Brunssummerheide bij Heerlen
Afstand: 4.92 km
Vertrekpunt: Restaurant Schrieversheide
Startpunt
1 Schrieversheidevennen
De wandeling begint met een mooi uitzicht over een heidehelling. Midden op deze heide zie je beneden links een paar vennen liggen. Deze vennen heten Schrieversheidevennen, zo genoemd naar het gebied waarin ze liggen. Een aantal jaren geleden zijn deze vennen gerestaureerd, zodat de planten en dieren weer ruimte kregen.
2 Zandvlakte
Hier zie je een mooie zandvlakte, die ontstaan is door bruinkoolwinning in de streek. Om bij die bruinkool te komen, moest de bovenste zandlaag worden afgegraven. Deze zandlaag is op de Brunssummerheide gestort. Het zand ziet er wat witter uit dan je zou verwachten. Dit komt doordat er zilverzand in zit. Zilverzand ontstond in het prehistorische Mioceen-tijdperk twintig miljoen jaren geleden en komt hier van nature voor. Het is door zijn zuiverheid als delfstof erg geschikt om bijvoorbeeld glas mee te maken.
3 Genieten van een nieuw bos
Natuurmonumenten is bezig om het grove dennenbos langzaam om te vormen naar een natuurlijk bos met meer variatie. De weggehaalde bomen worden gebruikt in biocentrales voor het opwekken van energie. In het bos dat zo ontstaat krijgen veel meer planten en dieren een kans. Reeën vinden hier nu meer beschutting dan eerst. Reebokken vegen hun gewei af aan de bast van kleine boompjes. Aan deze veegsporen zie je dat reebokken hier in het bos lopen. Ook verschillende soorten spechten krijgen nu meer kans om aan voedsel en woonruimte te komen, zoals de grote bonte specht. Luister maar eens naar zijn geroffel!
4 Overgang heide naar bos
Bij de overgang van dit deel van de heide kom je in het bosgebied van het Sternbachdal. Dit dal heeft de naam te danken aan de familie De Sternbach, die ooit negentig hectare grond bezat in de natte vlakte bij de oorsprong van de Roode beek. Dit schilderachtige Sternbachdal kent een tragisch verhaal. Lang geleden stond op deze prachtige plek een kasteel. De jonge bewoner van dat kasteel was een losbol, waar zelfs de Middeleeuwse bewoners uit de omtrek schande over spraken. De losbol had zijn zinnen gezet op het knapste meisje van Brunssum, maar al zijn pogingen om haar te verleiden mislukten. Het meisje wees hem constant af en was verloofd met een jongen uit haar dorp. Op een bepaald moment liet de jonge kasteelheer twee zilveren kandelaars uit zijn kasteel ontvreemden. Die werden verstopt bij de ouderlijke woning van de verloofde van het meisje. Natuurlijk werden de kandelaars daar ontdekt, waarop de verloofde beschuldigd werd van diefstal. Het meisje wist dat de verloofde de doodstraf zou krijgen en ging naar de kasteelheer om genade te vragen. Om haar verloofde te redden beloofde ze hem dat ze bij hem zou gaan wonen. Een paar dagen later kreeg de verloofde van het meisje toch de strop! Ze rende naar boven en hoog in de toren riep ze uit: ‘Red me. Red me!’ Plotseling klonk er een donderslag in de lucht, de bodem opende zich en het kasteel verdween in de diepte. Van het meisje en de kasteelheer werd nooit meer iets vernomen. Als je op deze plek even stil blijft staan, hoor je misschien nog de tragische noodkreet ‘Red me. Red me!’.
5 Uitzicht Sigrano groeve
Op deze plek heb je een fantastisch uitzicht op de grote Sigrano groeve. Tussen 1915 en 1930 werd langs de grens met Brunssum bruinkool gewonnen. Bruinkool wordt nu niet meer uit de grond gehaald. Deze grote groeve is dus ontstaan door het winnen van zilverzand. Dit zand is fijnkorrelig, wit, heel zuiver en heeft een laag ijzergehalte. Daarom gebruikt de hoogwaardige glasindustrie graag deze grondstof. In de fijnkeramische industrie wordt er bijvoorbeeld emaille en porselein van gemaakt.
6 Heksenberg
Je bent aangekomen bij de Heksenberg. Je kijkt vanaf deze plek tegen de 140 meter hoge heuvel aan. Komt de naam Heksenberg weer van een legende of misschien toch niet? Er wordt gefluisterd dat heksen boven op de berg hun bijeenkomsten hadden. Een andere uitleg is dat dit niet de Heksenberg is maar de Hessenberg, vernoemd naar één van de belangrijkste Germaanse stammen uit deze omgeving. In het begin van onze jaartelling woonden zij op de Brunssummerheide en omgeving. Na een zeer bloedige strijd met de Romeinen werden de dode Germanen van het slagveld verzameld en verbrand. De urnen met as werden opgestapeld. Daarna schepten de overgebleven Hessen hun helmen vol met zand en bedekten daarmee de hoog opgestapelde urnen. Misschien dat je na het lezen van beide verhalen toch met meer ontzag de heuvel afdaalt en je de route vervolgt.
7 Schaapskooi
In deze moderne schaapskooi staan over het algemeen Schoonebeker schapen. Dit schapenras komt oorspronkelijk uit Drenthe, maar graast ook hier op de Brunssummerheide. Van april tot oktober kun je op verschillende plekken de schaapskudde tegenkomen. De herder met zijn Bordercollies zorgt ervoor dat de heide op de juiste plek begraasd wordt. Kom je de herder toevallig tegen, dan kan je hem alles vragen over de Schoonebekers. In de lammertijd komen de Schoonebekers en de Mergellanders, die normaal op de Sint Pietersberg grazen, samen in deze schaapskooi. Je kunt je voorstellen dat het dan een drukte van jewelste is. Toch vinden wij het leuk als je eens komt kijken, maar dan wel op bepaalde dagen. Dat gebeurt meestal rond de Paasdagen en deze worden via de media aangekondigd.
Kijk voor meer informatie en wandelroutes op Natuurmonumenten.
Dit bericht verscheen eerder in GLK!, editie september 2021.