Interview Tamara Gijrath: ‘Je moeder kijkt altijd met je mee’

Voor Als ik heel eerlijk ben interviewde Tamara Gijrath dertig moeders samen met hun dochters. Ze stelde hen vragen die ze normaal gesproken niet zo snel aan elkaar zouden stellen. Dit leverde intieme gesprekken op over de relatie die de moeders en dochters met elkaar hebben.

Door Renske Immink

Gijrath sprak met vrouwen met heel verschillende achtergronden, zoals onder anderen voormalig topzwemster Inge de Bruijn, zangeres Edsilia Rombley en radiopresentator Mischa Blok. Nadat Als ik heel eerlijk ben in april verscheen, kwam het algauw in de Bestseller60 te staan en kreeg de auteur veel positieve reacties. Het onderwerp raakt duidelijk een gevoelige snaar.

Hoe kwam je op het idee voor Als ik heel eerlijk ben?
‘Op het moment dat ik begon met het boek was mijn moeder drie jaar daarvoor overleden. Maar ze was nog steeds iedere dag in mijn gedachten. Ik hoorde haar soms nog zo in mijn oor. Die impact wilde ik graag duiden. Misschien was ik wel op zoek naar haar, of op zoek naar ons. Wat is die dynamiek die bestaat tussen een moeder en haar dochter? Het is niet altijd rozengeur en maneschijn, verre van dat. Er wordt niet voor niets gezegd dat het een van de meest gecompliceerde relaties is in een mensenleven. Als je het met elkaar treft heb je een groot geluk te pakken. Ik had het ook met mijn moeder getroffen.
‘Toen ben ik op zoek gegaan naar vrouwen die over de relatie met hun moeder of dochter wilden praten. Ik heb gekozen om te praten met mensen die een bekendheid zijn in hun vakgebied, om te laten zien dat het niet uitmaakt wat je doet of wie je bent. Je bent altijd die dochter, en je moeder kijkt altijd met je mee.’

Welke boodschap wil je uitdragen?
‘Eenmaal bezig realiseerde ik me pas hoe belangrijk het is om met elkaar te praten en om elkaar te zien, niet alleen in de rol van moeder of dochter, maar als vrouw. Dat maakt het makkelijker om elkaar te begrijpen. Dus de boodschap is gaandeweg het maken van het boek geworden: praat met elkaar zolang het kan, ook omdat je dan zelf zoveel leert over wie je bent.’

Als moeder heb ik door dit boek heel veel geleerd over de keuze tussen kwetsbaar zijn en kracht laten zien.

Wat heb je er voor jezelf uitgehaald?
‘Ik wilde mijn moeder blijven vasthouden, en een van de dingen waardoor ik dat kon, was om mij zo expliciet bezig te houden met deze materie. Ik heb mij enorm verdiept in het ouderschap en in de moeder-dochterdynamiek. Nu ik er zo van een afstandje naar kan kijken, zie ik ook dat het me rust heeft gebracht. Ik heb nu het gevoel dat ik alle facetten van ons bestaan samen heb bekeken, een heel mooi eerbetoon heb kunnen geven en de liefde heb kunnen benoemen tussen mij en mijn moeder. Voor mij persoonlijk is het een heel mooi rond geheel geworden.
‘Als moeder heb ik door het schrijven van dit boek heel veel geleerd over de keuze tussen kwetsbaar zijn en kracht laten zien. Ik had het idee dat een kind het meeste heeft aan ouders die kracht uitstralen, kracht geven en bijsturen. Maar wat gebeurt er op het moment dat je als kind veel twijfels voelt en het even niet meer weet? Je wilt niet dat je kind denkt: “Wat is er mis met mij? Mijn ouders hebben dat nooit.” Die vraag heb ik ook veel gesteld in de gesprekken. Kies je ervoor om jezelf te laten zien of niet? Dat wilde ik graag uitzoeken.’

Elke moeder-dochterrelatie is anders. Ben je bepaalde voorwaarden tegengekomen die nodig zijn om die relatie te laten slagen?
‘Wie bepaalt hoe je met z’n tweeën omgaat? Niemand. Dat is aan jou. Er zijn wel voorwaarden die ik voorbij heb zien komen waarvan ik denk dat ze kunnen helpen om de band enigszins in balans te houden. Eén daarvan is dat je elkaar vertrouwd, in die zin dat de moeder de dochter vrij laat om te kunnen zeggen wat ze wil zeggen en zich ook even heel vervelend te kunnen gedragen. Vertrouwen dat het wel weer goed komt en dat zij dat nodig heeft om te worden wie ze moet zijn.

Heel transparant zijn naar elkaar is in elke relatie fijn, je doet het alleen niet zo vaak met je moeder.

‘Vaak heb je ook relaties waarbij de dochter de rol van de moeder overneemt, dat heet parentificatie. Dat is niet erg, maar wat belangrijk daarin is, is dat de moeder het ziet. Dan kun je als dochter veel meer aan. Maar ook dat de moeder of de dochter de durf heeft om te zeggen: “Sorry, ik heb iets gedaan, dat was niet goed.” Heel transparant zijn naar elkaar is in elke relatie fijn, je doet het alleen niet zo vaak met je moeder, terwijl die relatie zoveel kan betekenen. Dus ja, er zijn wel voorwaarden om het te doen slagen.’ 

Wat is je het meest bijgebleven van de gesprekken die je gevoerd hebt?
‘Ik weet nog dat ik sprak met Aaltje van Zweden en haar dochter. Zij is schrijver en heeft vier kinderen, waarvan één zoon autistisch is. Met haar stichting verleent Aaltje steun aan gezinnen met autisme. Zij is een heel natuurlijke schoonheid, een koninklijke, rustige vrouw. Haar dochter is een heel ander type. Dat werkt heel goed met elkaar, de een houdt de ander in stand, juist omdat ze zichzelf kunnen zijn. Toen ik wegging na het gesprek, dacht ik: “Wat is het fantastisch wat ik aan het doen ben!” Het was niet alleen een feest van herkenning, maar het was ook een mogelijkheid om iemand echt te kunnen zien. Die bereidheid van alle zestig moeders en dochters om zich te laten zien was hartverwarmend, en dan kom je tot interessante uitspraken of bevindingen.’

Van elk verkocht exemplaar van Als ik heel eerlijk ben gaat er 1 euro naar Pink Ribbon.