Het Griekse Ikaria: volgens de mythologie was het hier dat Icarus, die te dicht bij de zon vloog, in zee stortte en aanspoelde. Het eiland in de Egeïsche zee is dan ook naar hem vernoemd. De mensen worden er gemiddeld tien jaar ouder dan elders ter wereld – en dementie komt er veel minder voor. Zes redenen waarom ze dat lukt!
Maar liefst een op de drie bewoners van Ikaria wordt ouder dan negentig, en minder dan tien procent krijgt op latere leeftijd last van Alzheimer (tegen 50% in de Westerse wereld). Dat is al sinds eeuwen zo: in de zeventiende eeuw verbaasde de aartsbisschop van het eiland Samos zich hier al over. Volgens hem kwam dat door de goede lucht- en waterkwaliteit, het karige dieet en de gemeenschapszin. En hij zat er niet ver naast! Hier volgen zes redenen waarom de achtduizend bewoners van Ikaria makkelijk in volle gezondheid een hoge leeftijd weten te bereiken.
1. Lekker wild!
Net als elders rond de Middellandse Zee bestaat het dieet er uit veel fruit en groente, volle granen, bonen en peulvruchten, rode wijn en olijfolie. Maar op Ikaria wordt veel minder vis en vlees gegeten. Liever kruiden ze hun maaltijd met zo’n honderd verschillende groenten en kruiden die ze in de tuin en erbuiten verzamelen, zoals mosterd, witlof, venkel. En deze bevatten antioxidantendie de slagaders schoonhouden – zelfs tien keer meer dan rode wijn!
2. Een kopje vrastiko
De bewoners van het eiland zijn heel gastvrij: goede kans dat als je de weg vraagt, je wordt uitgenodigd om een kopje kruidenthee te drinken. Zo’n thee bevat kruiden die rondom het huis worden gevonden, zoals polei, salie, Sint-janskruid, oregano, rozemarijn en paardenbloem. De thee wordt dan gezoet met honing: vrastiko noemen ze deze thee. Ikarianen drinken het elke dag wel, van ‘s ochtends tot ‘s avonds. En wat blijkt: deze theeën werken niet alleen ontstekingsremmend – ze zijn zelfs diurethisch (vochtafdrijvend). Hiermee kun je je bloeddruk verlagen, het helpt de nieren om sodium krijt te raken, en houdt je slagaders schoon. En daarmee wordt de kans dat je Alzheimer krijgt, fors minder!
4. Bergaf, bergop!
De dorpen op Ikaria liggen van oudsher in de bergen, om uit de buurt van piraten te blijven. Maar dat betekent dat de bewoners voor elke wandeling, elk bezoek en elke boodschap bergop of bergaf moeten. Want de velden liggen lager op het eiland, en familie woont makkelijk een uur lopen verderop. Het gevolg: de bewoners van het eiland krijgen de hele dag door een gezonde workout!
3. Trivoli: natuurlijk Viagra
En als je dan toch een theetje drinkt: de bewoners zijn welbekend met de helende kwaliteiten van verschillende kruiden die ze erin stoppen. En niet alleen thee: wil je bijvoorbeeld tot rust komen, neem dan een mix van aloë, basilicum, honing en wijn. Heb je een hoestje, dan wordt polei aangeraden. En er wordt zelfs gefluisterd dat een kruid met de naam trivoli dezelfde opwekkende kwaliteiten heeft als Viagra!
5. Een rijk dorpsleven
Het is op Ikaria bijna onmogelijk om te vereenzamen, want sociaal contact hoort er gewoon bij. Sterker nog: als je niet komt opdagen voor een verjaardagsfeest, in de kerk of een dorpsfeest, dan komen de buren meteen vragen of er wat aan de hand is. De bewoners maken daarmee niet alleen veel minder kans op vereenzaming, maar ook op depressie. En juist depressieve mensen maken vijftig procent meer kans op dementie.
6. Natuurlijke bronnen
Ikaria heeft het geluk dat er natuurlijke waterbronnen te vinden zijn. Zelfs de antieke Grieken wisten van de helende eigenschappen van Ikaria’s natuurlijke bronnen, en de ruïnes van de oude badhuizen van Therma zijn er het bewijs van. Het bronwater bevat radon, dat onder meer pijn verlicht in spieren en gewrichten, orthopedische verwondingen en osteoporose. Ook helpt het om huidziekten onder controle te houden.
Het is helaas de vraag hoe lang Ikaria een blue zone zal blijven. Want het eiland kent een gezonde toeristische industrie, en daardoor komen de bewoners steeds meer in aanraking met de ongezonde Westerse levensstijl. De jeugd van Ikaria leeft veel minder volgens de oude wijze, en dus is te verwachten dat het eiland in de toekomst zijn bijzondere status zal verliezen…
Blue Zones
Er zijn plekken ter wereld waar de mensen het gezondst leven en ouder worden dan waar dan ook. Waar zijn die locaties te vinden? Het zijn Sardinië en Acciaroli inItalië, de Okinawa eilandengroep van Japan, een gemeenschap van zevendedagsadventisten te Loma Linda, Californië, het schiereiland NicoyainCosta Rica, het Griekse eiland Ikaria, en drie plekken in Zweden: Öland, Zuid-Småland en Noord-Oost-Skåne. Die locaties worden ‘Blue Zones’ genoemd. Wat maakt hen zo bijzonder? En wat kunnen wij ervan leren? Elke editie bezoeken we zo’n blauwe zone.
Dit artikel verscheen eerder in GLK!, editie februari 2021